Kiest u voor een schenking of een testament?

Wie een bepaald deel van zijn vermogen wil overdragen aan een gekozen iemand heeft de keuze: doet hij dat na zijn overlijden via een testamentaire beschikking of doet hij dat op voorhand via een schenking? Wat is het meest aangewezen?

Via een testament

Sinds 1 september 2018 kan men een groter deel van zijn erfenis vrij toekennen. Voortaan mag men minstens de helft van zijn vermogen via een testament laten toekomen aan de persoon of personen van zijn keuze. Het wettelijk voorbehouden erfdeel van de kinderen werd namelijk beperkt tot de helft, ongeacht hun aantal. Voordien was hen twee derde voorbehouden indien er twee kinderen waren en zelfs drie vierde als er minstens drie kinderen waren. In dit laatste geval kon de erflater slechts over een vierde van zijn vermogen vrij beschikken.

Belangrijk daarbij is dat u een testament steeds kan wijzigen zolang u daar geestelijk toe in staat bent. Dat is handig mocht uw levenssituatie veranderen of de relatie met uw naasten veranderen. Bovendien bent u niet verplicht om de begunstigden daarvan op de hoogte te brengen. Dat geldt evenmin voor wie zich ‘benadeeld’ zou kunnen voelen.

Erfbelasting

Wie voor een dergelijke testamentaire regeling kiest, moet ten slotte ook weten dat op de waarde van de nalatenschap erfbelasting betaald moet worden.

In Vlaanderen lopen de tarieven tussen partners en in rechte lijn al naargelang de waarde van de nalatenschap op van 3% tot 27%. Roerende en onroerende goederen worden daarbij apart behandeld, zodat men twee keer kan profiteren van het laagste tarief. Bij een overdracht naar broers en zussen of naar anderen bedragen ze 25% op de laagste schijf tot 55% op de hoogste schijf. Een onderscheid tussen roerende en onroerende goederen is er niet.

In het Brusselse Gewest bedragen ze tussen partners en in rechte lijn 3% à 30%, tussen broers en zussen 20% à 65%, bij ooms, tantes, neven en nichten 35% à 70% en bij een overdracht tussen derden 40% à 80%.

In het Waalse Gewest zijn ze vergelijkbaar met die in Brussel. Alleen geldt bij ooms, tantes, neven en nichten een tarief van 25% à 70% en bij een overdracht tussen derden een tarief van 30% à 80%.

Via een schenking

Bij het schenken liggen een aantal regels anders. Een voordeel voor de begunstigde is dat hij niet hoeft te wachten op het overlijden van de schenker. Hij kan meteen genieten van het gekregene.

Een ander belangrijk verschil is dat eens de schenking werd aanvaard de schenker ze niet meer kan terugeisen, ook al verandert zijn familiale situatie of zijn relatie met de begunstigde. Eens gegeven, blijft gegeven. U doet dit dan ook maar beter alleen als u dit financieel aankan.

U kunt dit laatste wel verzachten. Zo kunt u bepalen dat het geschonken goed naar u terugkeert als de begunstigde vóór u overlijdt. Of u kunt een voorwaarde aan de schenking koppelen zoals een voorbehoud van vruchtgebruik waardoor u zolang u leeft van de opbrengst ervan blijft genieten.

Schenkbelasting

Vergeet ook niet dat er bij een schenking meestal schenkbelasting moet worden betaald.

In Vlaanderen en het Brussels gewest geldt voor het schenken van roerende goederen een tarief van 3% tussen partners en in rechte lijn en van 7% voor alle anderen. Voor het schenken van onroerend goed loopt dat tussen partners en in rechte lijn op van 3% tot 27%, voor alle anderen bedraagt het tarief 10% à 40%.

In het Waalse Gewest bedraagt de schenkbelasting voor roerende goederen 3,3% voor schenkingen tussen echtgenoten en in rechte lijn en 5,5% in de andere gevallen. Voor onroerende goederen is er een tarief van 3% à 30% tussen partners en in rechte lijn, van 10% tot 40% voor schenkingen tussen broers en zussen, van 10% tot 50% voor schenkingen van ooms, tantes, neven en nichten en van 20% à 50% voor alle andere schenkingen. Voor de schenking van de woning die al vijf jaar de hoofdverblijfplaats van de schenker is, bedraagt het tarief 1% à 30% tussen echtgenoten en in rechte lijn.

Daarnaast kunnen er ook schenkingen zonder schenkingsbelasting gebeuren. Denk maar aan de handgift, die echter aan een aantal voorwaarden moet voldoen. Komt de schenker in dat geval binnen de drie jaar te overlijden, dan moet het geschonken goed alsnog terugkeren naar de nalatenschap. Vraag dus eerst advies aan een specialist vooraleer u schenkt.

In vergelijking met erfbelasting is het voordeel van schenking dat de tarieven doorgaans lager zijn.

Let wel: net als bij een testamentaire beschikking kunnen schenkingen worden verlaagd indien ze het voor de donor beschikbare deel hebben overschreden. U kunt via schenkingen niet de rechten van de reservataire erfgenamen omzeilen.

Conclusie: hoewel schenkingen en testamentaire bepalingen allebei tot doel hebben om (een deel van) een vermogen over te dragen, is de uitwerking verschillend. Er is niet zoiets dat in alle gevallen het beste is. Het komt er dan ook op aan goed de voor- en nadelen van beide systemen af te wegen. Uw notaris of gespecialiseerd juridisch adviseur kunnen u daar zeker bij helpen.