Preventie van beleggingsfraude: hoe online oplichterij herkennen en vermijden?

Beleggingsfraude komt steeds vaker voor, meestal in de vorm van aantrekkelijke aanbiedingen of professionele platformen. Dit zijn de juiste reflexen om de alarmsignalen te herkennen en te checken voor u belegt, alvorens elke verdachte poging te melden.

In België neemt net als elders het aantal gevallen van beleggingsfraude in zorgwekkende mate toe. Oplichters richten zich zowel op mensen met een eerste interesse in beleggen als op doorgewinterde beleggers op zoek naar buitenkansen of op jongeren met een voorliefde voor cryptomunten. Ze hanteren daarvoor aanlokkelijke advertenties op de sociale media, valse online adviseurs, platformen die perfect lijken op die van erkende instellingen of bijzonder overtuigende telefonische verkopers. De beloften zijn altijd dezelfde: snelle, zekere en/of hoge rendementen.

Volgens de recentste cijfers van de FSMA bedroeg het totale verlies van de slachtoffers van beleggingsfraude alleen al tijdens het eerste semester van 2025 15 miljoen euro. De instelling ontving in die zes maanden niet minder dan 1.289 meldingen, een cijfer dat slechts het topje van de ijsberg vormt, aangezien fraudepogingen zelden worden gemeld.

De meeste online (en andere) fraudegevallen volgen een vergelijkbaar scenario. Er komt een beleggingsaanbod binnen via e-mail, een bericht op WhatsApp of een andere chatdienst, u krijgt een telefoontje of ziet een gepersonaliseerde advertentie op de sociale media. De contactpersoon lijkt professioneel, heeft het over een “veilige beleggingsportefeuille” of een “bevoorrecht partnerschap”. Hij stelt voor om alles voor u te regelen, zodat u enkel uw geld hoeft over te maken.

Er zijn een paar details die meteen een alarmbelletje moeten doen rinkelen:

• De belofte van gegarandeerd rendement zonder risico, soms van 8, 10 of zelfs 15%.
• De druk om snel te handelen (“het aanbod eindigt vanavond”).
• Geen duidelijke informatie over het bedrijf of een website zonder fysiek adres.
• Een te aanlokkelijke toon of klantengetuigenissen die duidelijk nep zijn.
• Een logo dat gekopieerd is van een bank of officiële instelling.

Deze vormen van fraude zijn des te gevaarlijker omdat ze inspelen op de menselijke psychologie: het verlangen om snel winst te maken, de vrees om een kans te missen en het vertrouwen in een schijnbare legitimiteit.

Hoewel alle vormen van fraude hetzelfde doel nastreven en vaak volgens dezelfde principes werken, bestaan er in de praktijk verschillende soorten. We lijsten de frequentste types die de FOD Economie kon identificeren voor u op:

• Valse leningen: Zogenaamde financiële instellingen bieden leningen aan met aantrekkelijke rentevoeten… op voorwaarde dat u eerst een bepaald bedrag betaalt als dossierkosten of waarborg. Zodra de betaling uitgevoerd is, verdwijnt de contactpersoon.
• Boiler rooms: Oplichters die zich voordoen als beleggingsadviseurs bellen u herhaaldelijk op om u ervan te overtuigen te investeren in veelbelovende aandelen of alternatieve activa (kunst, edelmetalen, wijn, cryptomunten, ecologische parkings, …). Alles lijkt professioneel: de website, prospectus, valse contracten. Maar de bedrijven achter deze aanbiedingen bestaan niet.
• Recovery rooms: Fraude bovenop een ander geval van fraude. Nadat u het slachtoffer werd van oplichterij, neemt een fake instelling, advocaat of dienst contact met u op, met de belofte uw centen terug te brengen, maar dan wel in ruil voor extra kosten.
• Cloned firms: Fraudeurs kopiëren de naam, het adres en het ondernemingsnummer van bestaande financiële instellingen om een officiële indruk te wekken. Slachtoffers denken dat ze te maken hebben met een erkende entiteit, terwijl het in werkelijkheid om een imitatie gaat.
• Piramidefraude (Ponzi): Hierbij worden de eerste beleggers betaald met het geld van de volgende instappers, tot het systeem instort. Dit soort constructie kan de vorm aannemen van beleggingsclubs, cryptoplatformen of alternatieve beleggingen.
• Frauduleuze trading platformen: Deze professioneel ogende trading websites beloven snelle winsten op uiteenlopende producten (aandelen, valuta, edelmetalen, cryptomunten, …). Ze verspreiden valse advertenties en zetten hun slachtoffers ertoe aan om steeds meer te beleggen, soms zelfs door toegang te vragen tot hun computer. Uiteindelijk verdwijnen de fondsen samen met het platform.

Om u te beschermen tegen al deze vormen van fraude, moet u in de eerste plaats de juiste digitale reflexen aankweken, zodat u het risico al bij de bron beperkt. Neem vervolgens altijd de tijd om het voorstel dat u wordt gedaan grondig te controleren alvorens u ergens toe te verbinden. De FSMA biedt trouwens een platform waar u kunt nagaan of uw contactpersoon bevoegd is om u beleggingsvoorstellen te doen.

Ook heeft de FSMA een zwarte lijst van verdachte structuren opgesteld. Door fraudepogingen te melden kunt u helpen om deze lijst sneller en beter up-to-date te houden.

Houd ten slotte de volgende eenvoudige principes voor ogen:

• Investeer nooit onder druk.
• Geef nooit bankgegevens of identiteitsdocumenten door aan een niet-geverifieerd platform.
• Klik nooit op een link die u ontvangt via een onbeveiligd kanaal.

Als u ook maar de geringste twijfel heeft:

1. Neem contact op met het Beobank Service Center via +32 (0)2 622 20 00 (van maandag tot vrijdag van 8u tot 20u, en op zaterdag van 9u tot 12u30).
2. Meld elke poging tot fraude ook aan de FSMA, zodat anderen niet in de val lopen. Als u al een overschrijving gedaan heeft, bel dan onmiddellijk het Beobank Service Center of Card Stop op +32 (0)78 170 170 – een snelle tussenkomst kan soms helpen om de schade te beperken.
3. Doe daarna aangifte bij de politie.