Financiële planning zonder taboe

Als er één psychologische denkfout is die ons allemaal beïnvloedt, is het wel onze verhouding tot geld. Geld geeft zozeer uitdrukking aan onze emoties dat het een ontzettend beladen onderwerp blijft. Denk bijvoorbeeld aan de behoefte aan erkenning, het plezier om het uit te geven, het verlangen om het te vergaren, de angst om te veel rijkdom te tonen of net de voldoening om ermee te kunnen pronken. Geld laat ons dus bepaald niet onverschillig. Wie zijn financiële behoeften in de toekomst rustig wil plannen, moet deze emotionele component de baas worden. Daartoe is het goed om erover te praten!

Dagelijks hupmiddel en krachtig symbool

Geld stippelt continu de richting van ons leven uit, of het nu gaat om een eenvoudige fooi, ons eerste salaris, de aankoop van een huis of onze pensioenrechten. Geld is een dagelijks hulpmiddel, maar ook een symbool van macht. Die dubbele rol vertroebelt onze gedachtegang, vooral wanneer het de financiering van ons pensioen betreft. Volgens het jaarlijkse onderzoek van het Britse Chartered Institute of Personnel and Development (CIPD) maakt 41% van de werknemers in de particuliere sector in Groot-Brittannië geen gebruik van een pensioenregeling, ook al wordt die door hun werkgever gefinancierd.

Meer risico's, minder rendement

Werknemers beleggen hun spaargeld meestal niet zo goed. Ondanks het feit dat hun beleggingsdoel ver in de toekomst ligt, worden ze door hun risicoaversie eerder aangezet tot voorzichtigheid dan dat ze naar rendement streven. Veel werknemers beleggen niet in aandelen, een overtuiging die wordt versterkt door de bevestigingsfout: bij elke daling van de beurskoersen prijst de spaarder zich gelukkig, terwijl hij vergeet dat de beurzen op lange termijn omhooggaan.

Er is ook een duidelijk gebrek aan diversificatie. Spaarders geven toe aan de 'familiarity bias' en beleggen hun spaargeld in bedrijven die ze kennen, zoals de fabrikant van de consumptiegoederen die ze waarderen of de onderneming waar ze zelf voor werken. Ook mensen die liever een tweede huis kopen - dat dan vaak niet ver van hun hoofdwoning ligt - hebben te maken met zo'n risicoconcentratie.

Dit gedrag vergroot risico's, schaadt het rendement en verergert een vaak gemaakte fout bij de financiële planning, namelijk: onderschatting van de levensverwachting. MGM Advantage voerde in 2014 een onderzoek bij Britten van 55 tot 64 jaar. Daaruit bleek dat mannen hun levensverwachting op 81 jaar en vrouwen op 79 jaar schatten, terwijl deze volgens de officiële gegevens van het Office for National Statistics (ONS) op respectievelijk 86 jaar en 89 jaar lag. Veel Europeanen verkiezen daarom pensioensparen met een eindkapitaal boven een uitkering. Maar een kapitaal heeft de neiging om sneller te verdampen als het in één keer wordt uitgekeerd. De uitgaven worden namelijk vaak hoger wanneer mensen ouder worden (rusthuis enz.), terwijl de waarde van het vermogen afneemt met de inflatie.

Het taboe doorbreken en zich laten adviseren

Een onderzoek¹ onder 4.500 Amerikanen heeft aangetoond dat 26% van hen erin slaagt om deze obstakels te vermijden en van plan is om eerder met pensioen te gaan (d.w.z.: voor hun 65ste). Bovendien observeerde men een aantal overeenkomsten tussen deze mensen. Ze zijn er met name in geslaagd om het taboe van geld binnen het gezin te doorbreken, door er vrijuit met hun echtgenoot of echtgenote over te praten en de financiële opvoeding van hun kinderen ter hand te nemen. Ze moedigen hun kinderen ook vaker aan om zich te laten adviseren door een specialist die hen bij de planning van hun financiën kan helpen.

^{1 Onderzoek van Allianz LoveFamilyMoney; 2015}