Huwen kan grote gevolgen hebben voor uw erfenis

Gehuwden en wettelijk samenwonenden worden doorgaans gelijk behandeld. Toch zijn er nog een aantal belangrijke verschillen. Dat geldt onder meer op het vlak van het erfrecht.

Wettelijke reserve

Als een gehuwde overlijdt, heeft de overlevende partner steeds recht op een wettelijke reserve. Dat is het deel van de erfenis dat hem of haar niet ontnomen kan worden. Zelfs met een huwelijkscontract of een testament kan hiervan niet worden afgeweken.

Zo heeft de betrokkene altijd het vruchtgebruik op minstens de helft van de goederen van de nalatenschap. Dat kan zelfs meer zijn want er is een tweede minimum. De langstlevende moet altijd minstens het vruchtgebruik op de gezinswoning en de daarin aanwezige inboedel krijgen, zelfs als het huis of het appartement alleen eigendom was van de afgestorvene. De weduwnaar of weduwe mag bijgevolg in de woning blijven wonen of ze verhuren en dat tot het eigen overlijden. De kinderen kunnen de langstlevende niet uit de woning zetten.

Andersom kan wel. Via een huwelijkscontract of een testament kan een langstlevende partner meer ontvangen.

Is er niets bijzonders geregeld, dan speelt de regeling die wettelijk is voorzien. Als de overleden partner kinderen heeft, verkrijgt de langstlevende het vruchtgebruik op het eigen vermogen van de overleden partner en op de helft van het gemeenschappelijk vermogen. De andere helft van het gemeenschappelijk vermogen heeft de betrokkene, net als zijn eigen vermogen, in volle eigendom.

Zijn er geen kinderen, maar wel ouders, broers of zussen of afstammelingen van hen, dan krijgt de langstlevende het gemeenschappelijke vermogen in volle eigendom, alsook het vruchtgebruik op het eigen vermogen van de overledene.

Zijn er geen ouders meer en evenmin broers, zussen of hun afstammelingen, dan krijgt de gehuwde overlevende de volledige eigendom over zowel het gemeenschappelijke vermogens als over het eigen vermogen van zijn of haar partner.

Anders bij hertrouwen

Voor mensen die hertrouwen op het ogenblik dat er uit een vorige relatie al kinderen zijn, moet aan dit verhaal een nuance worden gebracht. Zij kunnen mekaar wel onterven zodat de betrokken kinderen uit het vorig huwelijk niet benadeeld worden. Het gevolg is dat de langstlevende partner zich in die gevallen niet meer verzekerd weet van het recht om in de gezinswoning te blijven. De wetgever heeft wel geprobeerd dit te verzachten door hem of haar minstens zes maanden te geven om te verhuizen.

Nog in diezelfde filosofie geldt dat de nieuwe partner van vader of moeder niet langer het vruchtgebruik kan claimen van goederen die door de overleden ouder al met voorbehoud van vruchtgebruik geschonken waren aan de kinderen voor het nieuwe huwelijk.

Wettelijk samenwonen

Wettelijke samenwoners – mensen die op het gemeentehuis te kennen hebben gegeven dat ze samenleven – erven eveneens van elkaar, maar hun rechten zijn een pak beperkter. Zo krijgen ze eveneens het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel, maar hier is het geen wettelijke reserve. In tegenstelling tot gehuwden, kunnen wettelijke samenwoners mekaar dan ook onterven via een testament.

Feitelijk samenwonen

Feitelijke samenwoners – die hun samenwonen niet hebben laten registreren op het gemeentehuis – blijven juridisch vreemden tegenover elkaar. Ze hebben geen wettelijk erfrecht. Is de woning eigendom van de overleden partner en zijn er kinderen, dan kunnen die de overlevende partner zonder pardon het huis uitzetten. Wil een feitelijke samenwoner zijn of partner iets gunnen, dan moet dat via een testament gebeuren.

Overlevingspensioen

Daarbij blijft het niet. Een weduwe of weduwnaar kan na het overlijden van zijn partner in bepaalde gevallen recht hebben op een overlevingspensioen. De hoogte ervan hangt onder meer af van de eigen leeftijd, de duur van het huwelijk en het inkomen van de overledene. Zowel wettelijk als feitelijk samenwonenden zien dat recht aan zich voorbijgaan.

Wie nadenkt over zijn of haar successieplanning, moet dus zeker ook een huwelijk in de afweging meenemen. ‘Dat papiertje’ maakt wel degelijk nog een verschil.