Een beding van aanwas is een clausule waarbij twee of meer personen bijvoorbeeld samen een woning kopen en waarbij ze overeenkomen dat bij het overlijden van de eerststervende diens deel automatisch wordt overgedragen aan de langstlevende. Op die manier heeft die de zekerheid om in de woning te kunnen blijven wonen.
Een dergelijke overeenkomst heeft een aantal gevolgen. Een eerste is dat bij het overlijden van de eerststervende geen erfbelasting moet worden betaald. De overdracht van diens deel naar de langstlevende is namelijk geen gevolg van een successie, maar van een contractuele koop-/verkoopafspraak.
Dit betekent echter niet dat de overdracht gratis gebeurt. Er zullen op het overgedragen deel registratierechten betaald moeten worden, namelijk het percentage dat van toepassing was op de oorspronkelijke aankoop. Dit houdt meteen een dubbele taxatie in. Bij de oorspronkelijke taxatie betaalde elke persoon op zijn deel registratierechten (samen dus op 100% van de koopsom), bij het overlijden van de eerststervende en de overdracht naar de overlevende moet op het overgedragen deel (meestal de helft) dus een tweede keer registratiebelastingen worden betaald. Dit omdat er een nieuwe transactie gebeurt.
Tot voor enkele jaren was dit niet zo erg. Samenwonenden erfden immers niet rechtstreeks van mekaar. Wilde men na het overlijden iets naar de partner laten gaan, dan kon dit alleen via een testament, waarbij de eerststervende de langstlevende als begunstigde aanduidde. En er moesten zeer hoge successierechten worden betaald omdat het om een erfenis tussen ‘vreemden’ ging.
Maar hierin is verandering gekomen. In Vlaanderen geniet de langstlevende partner sinds 2007 een vrijstelling van erfbelasting op de gezinswoning. Dat geldt zowel voor gehuwden, wettelijk samenwonenden en zelfs feitelijk samenwonenden. Die laatsten moeten dan wel minstens 3 jaar hebben samengewoond. In Brussel geldt sinds 2014 eenzelfde regeling, al is ze daar beperkt tot gehuwden en wettelijk samenwonenden. Het Waalse gewest kopieerde deze laatste regeling sinds 1 januari 2018.
Wie het beding van aanwas inroept om financiële redenen, bekijkt dus best even of die clausule nog zinvol is.
Let wel: het beding van aanwas moet een kanscontract zijn. Dit betekent dat beide partners zowat dezelfde kans moeten hebben om eerst te overlijden. Is dat niet het geval – bijvoorbeeld bij een groot leeftijdsverschil of zware ziekte – dan kan de overeenkomst worden beschouwd als een schenking en zijn er andere regels.
Maar er zijn nog andere redenen om een beding van aanwas te onderschrijven. Alleen bij een huwelijk heeft de overlevende partner het onherroepelijke vruchtgebruik en dus het recht om levenslang in de gezinswoning te blijven. Bij samenwoners kan dat eenzijdig worden ingetrokken door een van beiden. Een beding van aanwas belet dat. Een dergelijk beding kan slechts worden verbroken mits beider instemming.
Bovendien kunnen met een beding van aanwas de reservataire erfgenamen (bijvoorbeeld de kinderen) buitenspel worden gezet. Aangezien er juridisch geen sprake is van een erfenis, blijven ze buiten beeld. Vooral in nieuw samengestelde gezinnen met kinderen kan een beding van aanwas dan ook nuttig blijken.
Deze publicatie bevat algemene informatie en vormt geen persoonlijk advies. Deze informatie kan veranderen of onderworpen zijn aan specifieke regels of interpretaties, afhankelijk van de situatie. Beobank is niet verantwoordelijk voor de juistheid, de volledigheid en de bijgewerkte versie van de informatie uit de genoemde bronnen.
Waarom is een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik interessant ? Waarop moeten blote eigenaar en vruchtgebruiker letten...
Nieuw erfrecht vanaf 1 september 2018: wat verandert er?
