Zwarte goud niet langer populair, maar is dat goed of slecht nieuws?

De prijs van de WTI-olie zakt onder nul, de Brent-olieprijs daalt sterk, … wil niemand nog het zwarte goud? Waarom is dat zo en wat betekent dit voor de economie en de consumenten?

Op enkele maanden tijd is een vat Brent-olie van ruim 60 dollar plots gezakt tot minder dan 20 dollar. Maar het was de WTI-olie die een historisch record neerzette door onder nul te gaan. Met andere woorden: producenten betalen om van hun olie af te geraken. Vanwaar die plotse, ongekende daling? Waarom werd alleen de WTI-prijs negatief? Het coronavirus speelt zeker een rol, maar er is meer aan de hand.

De wet van vraag en aanbod, zoals bijna altijd

Laten we eerst ons handboek met economische basisbegrippen openslaan. “De aardoliemarkt houdt zich netjes aan de wet van vraag en aanbod”, zegt Marc Danneels, Chief Investment Officer bij Beobank. “De olieproducerende landen (OPEC, Rusland, VS, …) kunnen hun productie terugschroeven om de prijs te ondersteunen, en omgekeerd. En de vraag hangt af van de wereldwijde economische activiteitsgraad”. Door de lockdown vielen de commerciële en industriële activiteiten op vele plekken nagenoeg stil. Daardoor daalde de vraag naar aardolie, meer bepaald in China. Toch is dit niet de enige verklaring.

Prijzenoorlog tussen Saoudi-Arabië en Rusland

De Saudi’s en de Russen vochten begin maart een handelsoorlog over de productiequota uit en die werd door de coronacrisis op de spits gedreven. De mislukte onderhandelingen over een inkrimping van de productie hebben sporen nagelaten. Pas nadat de markt werd overspoeld door aardolie tegen bodemprijzen waren de Russen bereid om opnieuw aan tafel te gaan. “Pas begin vorige maand bleek een akkoord mogelijk om de productie met 10% te verminderen”, verduidelijkt Marc Danneels. Maar het resultaat bleef uit. “De productiebeperking bleek onvoldoende om de dalende vraag naar aardolie wegens de terugval van de economische activiteiten te compenseren.” De OPEC raamt dat het dagelijks verbruik liefst 6,85 miljoen vaten lager zal liggen in vergelijking met vorig jaar!

Betalen om te mogen leveren

De daling van de vraag was zelfs zo sterk dat de prijs van een vat WTI-olie (West Texas Intermediate) negatief werd, tot -37 dollar in april. Waarom? “In tegenstelling tot de Brent-olie worden de WTI-termijncontracten fysiek geleverd. In normale tijden wordt de aardolie van dergelijke contracten, die ook wel futures worden genoemd, opgeslagen in Cushing, in de staat Oklahoma”, aldus Marc Danneels. “Maar voor veel financiële spelers is aardolie ook een trading-instrument en een onderdeel van hun commerciële activa. Terwijl zij anders alleen maar op papier eigenaars zijn, zouden zij nu door de ingestorte vraag de olie echt in ontvangst moeten nemen en dus betalen om die ergens op te slaan. Wegens het huidige tekort aan opslagcapaciteit liggen die kosten hoger”. De vraag naar aardolie was bijgevolg helemaal weggevallen en de prijs zakte onder nul dollar. “Zij waren bereid om te betalen om van de olie af te geraken!”.

Gevolgen voor de economie en de consumenten

Waarom is dit eerder slecht nieuws? Betekent een lage prijs per vat ruwe olie niet dat de consument uiteindelijk minder betaalt voor zijn benzine? Marc Danneels nuanceert: “In een normale economische situatie zou die redenering kloppen. Want de inflatie zou dalen en de koopkracht van de consument stijgen.” Maar jammer genoeg is de huidige context niet normaal te noemen. “Voor de consument zal de winst marginaal blijken, maar de economie lijdt onder deze situatie. In de aardoliesector en aanverwante bedrijfstakken zijn faillissementen onafwendbaar. De gevolgen voor regio’s en landen die afhankelijk zijn van inkomsten uit de oliewinning (Algerije, Nigeria, Saudi-Arabië, …) zullen aanzienlijk zijn”. De Chief Investment Officer van Beobank wil geen onheilsprofeet zijn, maar de vooruitzichten zijn eerder somber. “De recessie die door het coronavirus is veroorzaakt en de aanhoudend lage vraag naar olie zullen op lange termijn uitgesproken negatieve economische en sociale gevolgen hebben”.