Het coronavirus, de “Black Swan” die de economen niet zagen aankomen

Risico’s worden de hele tijd in kaart gebracht, maar niemand heeft deze pandemie zien aankomen. Zoiets heet een “Black Swan”. Maar wat betekent het en vanwaar komt die naam?

De snelle verspreiding van het coronavirus en de daaropvolgende crisis hebben iedereen verrast. Maar de impact is enorm, op elk niveau en in alle sectoren. Begin dit jaar hebben veel economen en experts prognoses opgesteld, maar niemand zag een crisis van deze omvang opdoemen. Zoiets heet een “Black Swan” of zwarte zwaan.

Vanwaar komt de naam “Black Swan”?

De term Black Swan wordt gebruikt voor een heel onwaarschijnlijke, verrassende gebeurtenis met een grote impact. Het is een oude uitdrukking, die voor het eerst gebruikt werd door de Romeinse schrijver Juvenalis. Hij beschreef een “vogel die uiterst zeldzaam is in ons land, bijna zo zeldzaam als een zwarte zwaan”. Op dat ogenblik waren zwarte zwanen bij ons totaal onbekend. Maar aan het einde van de 17e eeuw zagen Duitse ontdekkingsreizigers in Australië tot hun grote verrassing zwarte zwanen. Wat iedereen voor onmogelijk had gehouden en totaal ondenkbaar was, bestond dus toch. Een vaststaand feit bleek vele eeuwen later op losse schroeven te staan.

De Black Swan-theorie

Nassim Nicholas Taleb, een Amerikaanse econoom en wiskundige, ontwikkelde de Black Swan-theorie en paste ze toe op financiële evolutie. Hij verwees ermee naar een gebeurtenis met een heel kleine kans, maar die wel enorme gevolgen heeft als ze zich voordoet. Geen enkele expert had verwacht dat er dit jaar een virus zou opduiken dat eerst een van de machtigste landen op zijn grondvesten zou doen daveren en vervolgens de wereldeconomie zou aantasten. Want naast een gezondheidscrisis, maken wij nu ook een economische crisis door, met een aanzienlijke impact op vrijwel alle sectoren en markten.

Niet de eerste Black Swan in de geschiedenis

In het verleden zijn wij al meer dan eens opgeschrikt door een Black Swan, hoewel niet altijd op dezelfde schaal. Denk maar aan de aardbeving en tsunami die in 2011 de ramp van Fukushima hebben veroorzaakt. De grootschalige verwoestingen in Japan hadden zware economische gevolgen. Duizenden gebouwen waren vernield en de getroffen regio vertegenwoordigde 6 tot 8% van de totale productie van het land. Kerncentrales lagen stil en het land moest energie invoeren. Om de ramp te boven te komen voerde de staat een herstelbegroting in en bracht de centrale bank extra liquiditeiten in omloop. Niemand had deze ramp en de impact ervan op de economie kunnen voorspellen. Nu overkomt ons iets gelijkaardigs met het coronavirus, alleen is deze keer de hele wereld getroffen.